SINIR ÖTESİ YATIRIMLAR HUKUKU: ULUSLARARASI YATIRIMLARIN HUKUKİ ÇERÇEVESİ
Giriş
Küreselleşme ve uluslararası ekonomik entegrasyonun artmasıyla birlikte, sınır ötesi yatırımlar dünya ekonomisinde önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Yatırımcılar, sermayelerini ve işletmelerini sadece kendi ülkeleriyle sınırlı tutmayıp, farklı ülkelerde de ekonomik faaliyetlerde bulunmayı tercih etmektedir. Bu durum, uluslararası hukukun sınır ötesi yatırımları düzenleyen özel kurallarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sınır ötesi yatırımlar hukuku, yabancı yatırımcıların haklarını korumak, yatırım ortamını düzenlemek ve uyuşmazlıkları çözmek amacıyla oluşturulan ulusal ve uluslararası hukuk kurallarını kapsar.
Sınır Ötesi Yatırımların Tanımı ve Türleri
Sınır ötesi yatırım, bir yatırımcının başka bir ülkede mülk edinmesi veya ekonomik faaliyetlerde bulunmasıdır. Bu yatırımlar genel olarak şu şekildedir:
- Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY): Yatırımcının, yatırım yapılan ülkedeki işletme veya varlık üzerinde doğrudan kontrol sahibi olduğu yatırımlar.
- Portföy Yatırımları: Yatırımcının finansal varlıklar üzerinde doğrudan kontrolü olmayan, menkul kıymetler gibi yatırımları.
Sınır Ötesi Yatırımlar Hukukunun Amaçları
- Yatırımcı Haklarının Korunması: Yabancı yatırımcıların malvarlığı, faaliyetleri ve yatırımları güvence altına alınır.
- Yatırım Ortamının Düzenlenmesi: Yatırım yapılacak ülkelerde yatırımcılara uygulanacak kurallar belirlenir.
- Uyuşmazlıkların Çözümü: Yatırımcı ile devlet arasındaki uyuşmazlıklarda etkili çözüm mekanizmaları sağlanır.
Sınır Ötesi Yatırımlar Hukukunun Kaynakları
- Ulusal Mevzuat: Yatırım yapılan ülkelerin yatırımcı hakları ve yükümlülüklerini düzenleyen yasaları.
- Uluslararası Yatırım Anlaşmaları: Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları, serbest ticaret anlaşmaları ve ikili yatırım anlaşmaları (BITs).
- Uluslararası Tahkim: ICSID (Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi) gibi uluslararası tahkim mekanizmaları, yatırım uyuşmazlıklarının çözümünde yaygın olarak kullanılır.
Sınır Ötesi Yatırımlarda Hukuki Koruma
Yabancı yatırımcılar genellikle aşağıdaki korumalara sahiptir:
- Adil ve Eşit Muamele (Fair and Equitable Treatment): Yatırımcının haklarına saygı gösterilmesi.
- Müdahale Edilmeme İlkesi: Yatırımın keyfi şekilde kamulaştırılması veya zarar görmemesi.
- Serbest Transfer İlkesi: Kar, faiz, temettü gibi fonların serbestçe transfer edilmesi hakkı.
Sınır Ötesi Yatırımlar Hukukunda Uyuşmazlık Çözümü
Yatırımcılar ile devletler arasında çıkan uyuşmazlıklar genellikle aşağıdaki yollarla çözülür:
- Müzakere ve Arabuluculuk
- Tahkim: Özellikle ICSID Tahkimi, UNCITRAL Tahkimi gibi uluslararası tahkim mekanizmaları tercih edilir.
- Mahkeme Yolu: Bazı durumlarda, ulusal mahkemelere başvurulabilir.
Sonuç
Sınır ötesi yatırımlar hukuku, uluslararası yatırımcıların haklarını güvence altına alarak, uluslararası ekonomik ilişkilerin sağlıklı ve sürdürülebilir şekilde gelişmesini sağlar. Bu alandaki hukuki düzenlemeler, yatırım ortamının güvenilirliği ve öngörülebilirliğini artırarak, ülkeler arasındaki ekonomik işbirliğini güçlendirir.
4.2.2 Sınır Ötesi Yatırımlar
VC firmalarının yatırım stratejilerinin ilginç bir yönü, VC’lerin ulusal sınırların ötesine yatırım yapmayı seçme derecesidir. Yurtdışına yatırım yapmanın mesafe, yabancı bir kurumsal ortamla uğraşma, iş ortamı hakkında daha fazla belirsizlik vb. açısından bir maliyeti vardır. Aynı zamanda, yurtdışına yatırım yaparak VC’ler daha umut verici girişimler bulma umuduyla potansiyel yatırım kümesini genişletebilirler. Literatürün bu kısmı şimdiye kadar tamamen deneyseldi.
endüstri , özellikle sınır ötesi yatırıma odaklanarak . Coğrafi mesafe, ortak dil ve sömürge bağlarının ülkeler arasındaki daha yüksek ticaret akışlarını öngördüğünü buldular. ABD açık ara en büyük yatırım ihracatçısı iken, Çin en büyük ithalatçıdır. Sınır ötesi anlaşmalar ABD dışında yaygınken, ABD içindeki anlaşmaların çoğu yereldir. Yabancı VC yatırımlarını çeken ülkeler genellikle yüksek düzeyde insan sermayesine , daha iyi iş ortamlarına, yüksek askeri harcamalara ve daha derin finansal piyasalara sahip olma eğilimindedir.
Bireysel anlaşma düzeyinde, Bottazzi, Da Rin ve Hellmann (2011), Bölüm 3.1’de tartışıldığı gibi, güvenin sınır ötesi yatırımlar üzerinde de güçlü bir etkisi olduğunu bulmuştur. Bölüm 3.2’de ayrıca VC sözleşmelerinin ve yatırım miktarlarının yasal yaptırım kalitesine nasıl bağlı olduğunu tartıştık – özellikle Lerner ve Schoar (2005), Kaplan, Martel ve Strömberg (2007), Bottazzi, Da Rin ve Hellmann (2009) ve Balcarcel, Hertzel ve Lindsey (2010)’a bakın .
Başka bir literatür dizisi, sınır ötesi yatırımların yeni kurulan şirketlerin performansı üzerindeki etkisini ele alır. Chemmanur, Hull ve Krishnan (2012) ve Hazarika, Nahata ve Tandon (2009) her ikisi de ThomsonOne’dan alınan büyük örnekleri kullanır,